Het benige deel van de rug – de wervels en het heiligbeen – is de basis van ons skelet, zowel bij mensen als bij alle andere zoogdieren. De ribben en veel spieren hechten aan de wervelkolom aan. De rug zorgt mede voor de bescherming van verschillende organen.

De rug bestaat uit: 7 nekwervels, 12 borstwervels, 5 lendenwervels en het heiligbeen. De 5 wervels van het heiligbeen zijn, bij de mens, tot een botstuk versmolten. Bij veel zoogdieren gaat het heiligbeen over in de staart, die dan weer uit meerdere wervels bestaat.

Wervels bestaan uit een wervellichaam, een wervelboog, twee dwarsuitsteeksels en een doornuitsteeksel aan de achterkant. Tussen de wervellichamen bevindt zich de tussenwervelschijf: een elastische weefselplaat met een kern. Binnen de wervelboog bevindt zich het ruggenmerg. Dit is de verzameling zenuwen die vanuit de hersenen komt en hier, beschermd, ligt. Tussen de wervels komen per wervelniveau twee zenuwen naar buiten.

De wervels worden onderling verbonden door stevige ligamenten (banden) die beweging toelaten en te veel beweging voorkomen (dit zorgt voor stabiliteit). De bewegingen van de wervels ten opzichte van elkaar vinden plaats in de tussenwervelschijven en de kleine gewrichtjes tussen de wervels (zgn. facetgewrichten).
De tussenwervelschijf (discus) is normaliter elastisch en fungeert (naast het mogelijk maken van de beweging) als schokbreker. In de tussenwervelschijf bevindt zich de kern. Deze kan (gaan) uitpuilen naar achteren en kan dan druk geven op het zenuwweefsel en/of op de zenuwen die op dat niveau tussen de wervels naar buiten komen. We spreken dan van een hernia. Bij het ouder worden neemt de elasticiteit van deze tussenwervelschijf af: de tussenwervelschijf wordt dunner en stugger. Dit noemen we discusdegeneratie. Dit zal gepaard gaan met het afnemen van de mobiliteit van de rug. We worden stijver in de rug.

Bij iedere wervel komen twee zenuwen naar buiten (aan iedere kant één). Deze sturen prikkels (impulsen) naar spieren (motoriek) en organen en ontvangen prikkels terug, die naar de hersenen worden geleid (pijngevoel, tastzin). Iedere zenuw verzorgt een specifiek deel van het lichaam en stuurt prikkels vanuit ieder lichaamsdeel naar een specifiek gebied in de hersenen.

Aan alle uitsteeksels van de wervels hechten spieren aan (groot, klein, lang en kort). Deze spieren zorgen voor beweging en voor stabiliteit. De rugspieren werken zeer nauw samen met de buikspieren. Samen zorgen ze voor onze houding, beweging en stabiliteit. Bij het lopen spannen de rug- en de buikspieren aan en wordt de rug gestrekt. Dit geeft een vermindering van de druk op de tussenwervelschijven. Liggen geeft ook ontlasting van de druk op de tussenwervelschijven, maar is juist niet goed voor de spieren. Zitten daarentegen geeft juist een toename van de druk op de tussenwervelschijven.

Rugklachten, met name pijn in de rug, komt veel voor. Meer dan 80% van de mensen kent in zijn leven wel een periode met rugpijn. Meestal gaat deze rugpijn weer vanzelf over.
Rugklachten zijn over het algemeen goed te behandelen, maar kunnen soms wel leiden tot chronische rugklachten, blijvende pijnklachten, waardoor mensen hun werk kwijt kunnen raken of zelfs arbeidsongeschikt worden.

Bij een lichamelijk onderzoek van mensen met rugklachten vinden we niet altijd afwijkingen. Ook het aanvullend onderzoek, bijvoorbeeld door röntgenfoto’s en scans, geeft dan vaak geen duidelijke verklaring. We spreken dan van aspecifieke (lage) rugklachten.

• Bij acute rugklachten, we spreken daarvan tot 6 weken, is het meestal belangrijk om te blijven bewegen en eventueel pijnstillers te gebruiken. Soms adviseren we om tijdelijk de belasting en de activiteiten te beperken.
• Bij een periode van 6 – 12 weken spreken we van subacute rugklachten en pas vanaf 12 weken gaan we spreken van chronische rugklachten.
• Als de klachten na 12 weken nog niet over zijn dan spelen vaak andere factoren een rol (angst, rouw, psychische problemen), waardoor de balans tussen belasting en belastbaarheid is verdwenen.

Ook bij de chronische rugklachten is blijven bewegen van groot belang. De (rest)pijn is dan vaak wel hinderlijk, maar kan over het algemeen geen kwaad. Het is heel belangrijk om te leren hoe hier mee en met eventuele beperkingen om te gaan.

In een aantal gevallen zullen er aantoonbare oorzaken of verklaringen zijn voor de rugklachten.
We spreken dan van specifieke rugklachten, waarbij we kunnen denken aan een hernia, gebroken wervels, instabiliteit, degeneratieve afwijkingen en of vergroeiingen (bijvoorbeeld scoliose). Deze maken dan een speciale behandeling nodig.

Kunt u zelf wat doen om rugklachten te voorkomen en of te beperken? Deels zeker wel!
Een goede conditie, zonder overgewicht, een gezonde levensstijl en geestelijke balans zijn van belang. Daarnaast is tijdig professioneel advies vragen als het toch misgaat zeker ook heel belangrijk.